EN 61010-1 ÖLÇME KONTROL VE LABORATUVARDA KULLANILAN ELEKTRİKSEL DONANIM İÇİN TESTLER

EN 61010-1 standardı, kapsamında bulunan bütün donanıma genel olarak uygulabilen güvenlik kuralları belirtilmiştir. Bazı donanım tipleri için, bununla birlikte okunması zorunlu olan EN 61010-2’deki özel kurallardan bir veya birden fazlası EN 61010-1 standardındaki kurallara eklenir veya EN 61010-1 standardındaki kurallar ile değiştirilir.

EN 61010-1 standard, aşağıda belirtilen elektriksel donanım tipleri ve bunların aksesuarları (kullanılmalarının ön görüldüğü her yerde) için genel güvenlik kurallarını belirler:

a) Elektriksel deney ve ölçme donamı

Elektriksel deney ve ölçme donamı, bir veya birden fazla elektriksel veya fiziksel büyüklüklerielektromanyetik düzenler vasıtasıyla deneye tabi tutan, ölçen, gösteren veya kaydeden ve ayrıca işaret üreteçleri, ölçme standardları, laboratuvarda kullanılan güç kaynakları, dönüştürüler, vericiler, vb gibi ölçme yapmayan donanımdır.

Not 1 - EN 61010-1 donanıma, diğer bir donanım parçası üzerinde deneye tabi tutmak ve ölçme işlemine yardım etmek için ön görülen masa üstündeki güç kaynakları dahildir. Güç donanımı için ön görülen güç kaynakları IEC 61558 kapsamı içindedir (Madde 1.1.2 h)’ye bakılmalıdır).

EN 61010-1 standard, ayrıca imalat işlemleri ile tümleştirilen ve imal edilen elemanları deneye tabi tutmak için ön görülen deney donanımına da uygulanır.

Not 2 - İmalat aşamasında kullanılan deney donanımı, EN 61010-1 uygulamada sanayi makinelerinin yakınına veya sanayi makinelerine bağlanarak tesis edilir.

Elektriksel endüstriyel işlem-kontrol donanımı

Elektriksel endüstriyel işlem-kontrol donanımı, elle ayarlama, yerel veya uzaktan programlama suretiyle veya bir veya birden fazla giriş değişkeni vasıtasıyla belirlenen her bir değer ile, bir veya daha fazla çıkış büyüklüğünü belirtilen değerlere göre kontrol eden donanımdır.

c) Elektriksel laboratuvar donanımı

Elektriksel laboratuvar donanımı, malzemeleri ölçen, gösteren, görüntüleyen, muayene eden veya analiz eden veya malzeme hazırlamak için kullanılan donanım olup, yapay ortamda tanı (IVD) amacıyla kullanılan donanımı da içerir.

EN 61010-1 donanım, ayrıca laboratuvarlar dışındaki alanlarda da kullanılabilir. Bunlara ait örnekler, evlerde kullanılacak otomatik deney yapan IVD donanımını ve taşıma sırasında kişi veya malzemeyi kontrol etmek için kullanılacak muayene amaçlı donanımı içerir.

EN 61010-1 standardında belirtilen kuralların amacı, operatürün ve çevreleyen alanın maruz kaldığı tehlikeleri katlanılabilir seviyeye kadar düşürülmesini sağlamaktır.

Özel tehlike tiplerine karşı koruma ile ilgili kurallar, aşağıda belirtildiği gibi, EN 61010-1 Madde 6 ila Madde 13’te verilmiştir:

a) Elektrik çarpması veya yanma (Madde 6’ya bakılmalıdır),

b) Mekanik tehlikeler (Madde 7 ve Madde 8’e bakılmalıdır),

c) Donanımdan çıkan yangının yayılması (Madde 9’a bakılmalıdır),

c) Aşırı sıcaklık (Madde 10’a bakılmalıdır),

e) Sıvıların ve sıvı basıncının etkileri (Madde 11’e bakılmalıdır),

f) Lazer kaynakları, ses ve ultrasonik basınç da dahil olmak üzere, radyasyon etkileri (Madde 12’ye bakılmalıdır),

g) Açığa çıkan gazlar, patlama ve çökme (Madde 13’e bakılmalıdır).

Önceden görülebilen yanlış kullanımdan dolayı meydana gelen makul tehlikelere karşı koruma ile ilgili kurallar ve ergonomik faktörler Madde 16’da belirtilmiştir.

Yukarıdakini tam olarak kapsamayan tehlikeler veya ortamlar için risk değerlendirmesi Madde 17’de belirtilmiştir.

Not - İş gücü sağlığı ve güvenliği ile ilgili ilave kuralların varlığına dikkat çekilmiştir.

EN 61010-1 standardındaki deneyler, donanıma veya donanım bölümlerine ait numuneler üzerinde yapılması gereken tip deneyleridir. EN 61010-1 deneylerin amacı, sadece tasarım ve yapılışın EN 61010-1 standardına uygunluğunu sağladığını kontrol etmektir. İlave olarak, imalatçılar tehlikeli gerilimli bölümlerin ve erişilebilir iletken bölümlerin her ikisine birden sahip üretilen donanımın % 100’ü üzerinde Ek F’deki rutin deneyleri yapmalıdır.

Donanım en azından EN 61010-1 standarddaki kuralları karşılamalıdır. Kuralların aşılmasına izin verilir. EN 61010-1 standardında, bir uygunluk değeri için bir alt sınır belirtilmiş ise, bu durumda donanım daha büyük bir değeri gösterebilir. Bir uygunluk değeri için bir üst sınır belirtilmiş ise, bu durumda donanım daha küçük bir değeri gösterebilir.

EN 61010-1 standardında belirtilen ilgili standardlardaki kuralları karşılayan alt gruplar üzerinde yapılan ve bunlara uygun olarak kullanılan deneylerin, tüm donanımın tip deneyleri sırasında tekrarlanması gerekmez.

EN 61010-1 standardındaki kurallara uygunluk, bütün uygulanabilir deneylerin yapılmasıyla kontrol edilir. Ancak donanımın ve tasarım dokümantasyonunun muayene edilmesi sonucunda, donanımın deneyden geçtiğinin gösterilmesi halinde o deney yapılmayabilir. Deneyler; referans deney şartlarında (EN 61010-1 Madde 4.3’e bakılmalıdır) ve hata şartlarında altında (Madde 4.4’e bakılmalıdır) yapılır.

EN 61010-1 standardındaki uygunluk beyanlarının muayeneyi gerektirmesi durumunda, bu husus donanımın ölçme yapılarak incelenmesini, donanımın üzerindeki işaretlemelerin incelenmesini, donanım ile birlikte verilen talimatların incelenmesini, donanımın yapıldığı malzemelerin veya bileşenlerinin veri föylerinin incelenmesini vb’yi kapsayabilir. Her durumda, muayene yapılarak ya donanımın uygulanabilir kuralları karşıladığı gösterilmeli ya da daha fazla deney yapılmasının gerekli olduğu belirtilmelidir.

Bir uygunluk deneyi yapılırken, tolerans nedeniyle uygulanan veya ölçülen büyüklüğün (örneğin, gerilim) gerçek değeri hakkında herhangi bir belirsizlik var ise;

a) İmalatçı, en azından belirtilen deney değerinin uygulandığını garanti etmelidir,

b) Deney laboratuvarları belirtilen deney değerinden başkasının uygulanmadığını garanti etmelidir.