PAS 2060 مشخصه‌ای بین‌المللی است که توسط مؤسسه استانداردهای بریتانیا (BSI) توسعه یافته و برای تحقق خنثی‌سازی کربن طراحی شده است. این استاندارد با هدف مقابله با تغییرات اقلیمی و کمک به سازمان‌ها برای دستیابی به کربن خنثی ایجاد شده و چارچوبی جامع برای اندازه‌گیری، کاهش و جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای (GHG) ارائه می‌دهد.

PAS 2060 چیست؟

PAS 2060 به سازمان‌ها، محصولات یا فعالیت‌ها این امکان را می‌دهد که ردپای کربن خود را محاسبه کرده، اهدافی برای کاهش آن تعیین نموده و با جبران انتشار باقیمانده، به خنثی‌سازی کربن برسند. از این طریق، سازمان‌ها گام‌های عملی برای بهبود عملکرد زیست‌محیطی خود برمی‌دارند.

مراحل اصلی PAS 2060:

PAS 2060 شامل چهار مرحله اصلی برای دستیابی به کربن خنثی است:

1. اندازه‌گیری:

   • محاسبه کلیه انتشارات مستقیم و غیرمستقیم گازهای گلخانه‌ای سازمان یا محصول

   • استفاده از روش‌های پذیرفته‌شده بین‌المللی مانند ISO 14064-1 یا پروتکل GHG

2. کاهش:

   • تعیین اهداف کاهش انتشار و تدوین برنامه اقدام

   • استفاده از روش‌هایی نظیر بهره‌وری انرژی، مدیریت پسماند، زنجیره تأمین پایدار

3. جبران:

   • خرید اعتبار کربن از پروژه‌های معتبر کاهش انتشار برای جبران انتشار باقی‌مانده

   • اطمینان از کیفیت و اعتبار گواهی‌های خریداری‌شده

4. ارتباطات:

   • گزارش‌دهی شفاف از فرآیند خنثی‌سازی کربن و تأیید آن توسط شخص ثالث

مزایای PAS 2060:

• پایداری: کمک به تحقق اهداف پایداری سازمان‌ها

• مزیت رقابتی: افزایش جذابیت نزد مشتریان و سرمایه‌گذاران

• مدیریت ریسک: کاهش ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی

• تصویر برند: تقویت مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی سازمان

• انطباق قانونی: آمادگی برای الزامات آینده

مراحل دستیابی به کربن خنثی با PAS 2060:

1. اندازه‌گیری:

   • محاسبه دقیق تمام منابع انتشار شامل انرژی، حمل‌ونقل، پسماند و غیره

   • استفاده از استانداردهای معتبر بین‌المللی برای تضمین دقت و اعتبار داده‌ها

2. کاهش:

   • تعیین اهداف مشخص و قابل سنجش برای کاهش انتشار

   • تدوین برنامه اقدام شامل استفاده از انرژی تجدیدپذیر، افزایش بهره‌وری، بهبود زنجیره تأمین و غیره

3. جبران:

   • جبران انتشار باقی‌مانده با خرید اعتبارات کربن با کیفیت بالا

   • استفاده از پروژه‌های کاهش انتشار تأییدشده مانند جنگل‌کاری و انرژی تجدیدپذیر

4. ارتباطات:

   • تهیه گزارشات شفاف شامل تمام مراحل و اقدامات انجام‌شده

   • راستی‌آزمایی توسط شخص ثالث مستقل برای افزایش اعتماد

فرآیند اخذ گواهی PAS 2060:

1. مرحله آماده‌سازی:

   • تصمیم‌گیری سازمان برای ورود به فرآیند گواهی‌گیری

   • تشکیل تیم مسئول، آموزش اعضا و جمع‌آوری داده‌های موردنیاز

2. تهیه موجودی انتشار:

   • محاسبه کامل انتشار مطابق با استانداردهای بین‌المللی

   • تحلیل داده‌ها و تهیه گزارش جامع موجودی انتشار

3. تعیین اهداف کاهش:

   • تعیین اهداف قابل سنجش و واقعی برای کاهش انتشار

   • تهیه برنامه اقدام شامل اقدامات عملی برای کاهش

4. جبران انتشار:

   • خرید اعتبارات کربن برای جبران انتشار باقی‌مانده

   • اطمینان از اصالت و کیفیت گواهی‌ها

5. مستندسازی:

   • حفظ کلیه مستندات مطابق با الزامات PAS 2060

   • انجام ممیزی داخلی برای اطمینان از صحت اجرا

6. راستی‌آزمایی مستقل:

   • ارسال درخواست به مرجع گواهی‌دهی مستقل

   • بررسی مستندات و در صورت نیاز ممیزی در محل

7. صدور گواهی:

   • در صورت رعایت کامل الزامات، صدور گواهی PAS 2060

8. بهبود مستمر:

   • پیگیری روند کاهش انتشار پس از صدور گواهی

   • انجام ممیزی‌های ادواری برای حفظ اعتبار گواهی

PAS 2060 ابزاری حیاتی برای سازمان‌هایی است که قصد دارند مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی خود را اثبات کرده و به آینده‌ای پایدارتر کمک نمایند.

فرآیند گواهی PAS 2060 به سازمان‌ها در مسیر دستیابی به خنثی‌سازی کربن به‌صورت گام‌به‌گام راهنمایی می‌کند. این فرآیند فرصتی مهم برای بهبود عملکرد زیست‌محیطی و کسب مزیت رقابتی فراهم می‌آورد.

ارتباط PAS 2060 با سایر استانداردها

اگرچه PAS 2060 به‌طور خاص برای خنثی‌سازی کربن طراحی شده است، اما با بسیاری از استانداردهای زیست‌محیطی دیگر ارتباط نزدیک دارد. این استانداردها ابزارهایی مکمل برای دستیابی به اهداف پایداری هستند و در حوزه‌هایی مانند اندازه‌گیری، گزارش‌دهی و بهبود عملکرد عمل می‌کنند.

استانداردهای مرتبط با PAS 2060:

• ISO 14064: استاندارد بین‌المللی برای محاسبه، گزارش و راستی‌آزمایی انتشار گازهای گلخانه‌ای که پایه PAS 2060 محسوب می‌شود.

• ISO 14001: استاندارد سیستم مدیریت محیط زیست که داشتن آن پیش‌نیاز مناسبی برای اخذ PAS 2060 است.

• GHG Protocol: چارچوب شناخته‌شده جهانی برای محاسبه انتشار گازهای گلخانه‌ای که PAS 2060 با آن سازگار است.

• EMAS: سیستم مدیریت زیست‌محیطی اتحادیه اروپا برای بهبود مستمر عملکرد زیست‌محیطی سازمان‌ها که با PAS 2060 همخوانی دارد.

دلایل ارتباط PAS 2060 با سایر استانداردها:

• اهداف مشترک: ارتقاء عملکرد زیست‌محیطی و پایداری

• تکمیلی بودن: پوشش متفاوت اما مکمل ابعاد زیست‌محیطی

• زبان مشترک: تسهیل مقایسه، گزارش‌دهی و ارتباط با ذی‌نفعان

تفاوت PAS 2060 با سایر استانداردها: PAS 2060 به‌طور ویژه بر خنثی‌سازی کربن تمرکز دارد. برخلاف سایر استانداردها که صرفاً به کاهش انتشار می‌پردازند، PAS 2060 جبران انتشار باقی‌مانده را نیز الزام می‌داند.

در نتیجه، PAS 2060 مکمل سایر استانداردهای زیست‌محیطی است و سازمان‌هایی که مطابق با ISO 14001 یا EMAS فعالیت می‌کنند، مسیر ساده‌تری برای دریافت گواهی PAS 2060 دارند.

کاربرد PAS 2060 در بخش‌های مختلف اقتصادی

اگرچه PAS 2060 استانداردی جهانی است، اما هر بخش صنعتی دارای ویژگی‌های خاص خود در زمینه ردپای کربن و منابع انتشار است. به همین دلیل، نحوه اجرای PAS 2060 در هر بخش متفاوت است.

نمونه‌هایی از کاربرد PAS 2060 در صنایع مختلف:

بخش انرژی:

• استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

• اجرای پروژه‌های بهره‌وری انرژی

• فناوری‌های جذب و ذخیره کربن

• استفاده از زیست‌توده (بیوماس)

بخش تولید:

• استفاده از مواد اولیه پایدار

• بهینه‌سازی فرآیندهای تولید

• مدیریت پسماند و بازیافت

• کاهش انتشار در حمل‌ونقل

بخش حمل‌ونقل:

• استفاده از وسایل نقلیه برقی و هیبریدی

• توسعه حمل‌ونقل عمومی

• گسترش حمل‌ونقل ریلی

• بهینه‌سازی ناوگان

بخش کشاورزی:

• کشاورزی پایدار

• حفظ سلامت خاک

• مدیریت منابع آب

• کاهش ضایعات غذایی

بخش خدمات:

• ترویج دورکاری

• کاهش مصرف کاغذ

• بهره‌وری در ساختمان‌های اداری

• سفرهای پایدار

چالش‌ها و راه‌حل‌های خاص هر بخش:

• بخش‌های انرژی‌بر: تمرکز بر انرژی تجدیدپذیر و بهره‌وری

• بخش‌های پسماندزا: بهبود مدیریت پسماند و بازیافت

• حمل‌ونقل: سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل پاک و عمومی

مزایای PAS 2060 برای صنایع مختلف:

• کمک به پایداری

• ایجاد مزیت رقابتی

• کاهش ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی

• تقویت تصویر برند

• انطباق با مقررات آینده

نتیجه‌گیری: PAS 2060 ابزاری کاربردی برای تمام صنایع است. هر بخش می‌تواند متناسب با شرایط خود این استاندارد را اجرا کرده و در جهت کاهش ردپای کربن گام بردارد.

اعتبارات کربن (Carbon Credits)

اعتبار کربن چیست؟ اعتبار کربن سندی است که نشان می‌دهد از طریق یک پروژه مشخص، یک تن دی‌اکسید کربن (CO2) یا معادل آن از گازهای گلخانه‌ای کاهش یافته یا از ورود به جو جلوگیری شده است.

مکانیزم عملکرد اعتبارات کربن:

1. توسعه پروژه: اجرای پروژه‌هایی مانند جنگل‌کاری یا انرژی تجدیدپذیر که منجر به کاهش انتشار می‌شود

2. کاهش انتشار: پروژه‌ها باعث کاهش مقدار معینی از CO2 می‌شوند

3. ایجاد اعتبار: به ازای هر تن CO2 کاهش‌یافته، یک اعتبار کربن صادر می‌شود

4. فروش و انتقال: شرکت‌ها یا افراد این اعتبارات را خریداری می‌کنند تا انتشار خود را جبران نمایند

اهمیت اعتبارات کربن:

• ابزار مؤثر در مقابله با تغییرات اقلیمی

• تأمین مالی برای پروژه‌های سبز

• تسهیل مشارکت بازارها در کاهش انتشار

• نمایش مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی شرکت‌ها

انواع اعتبارات کربن:

• اعتبارات الزامی (Compliance Credits): در چارچوب‌های قانونی استفاده می‌شوند و برای سیستم‌های تجاری انتشار الزامی هستند

• اعتبارات داوطلبانه (Voluntary Credits): بدون الزام قانونی و به‌صورت داوطلبانه خریداری می‌شوند

بررسی انتقادی اعتبارات کربن:

• کیفیت و صحت: همه اعتبارات ارزش یکسان ندارند؛ باید از واقعی بودن کاهش انتشار اطمینان حاصل شود

• مزایای اجتماعی: برخی پروژه‌ها علاوه بر کاهش انتشار، مزایای اجتماعی نیز دارند (مانند حمایت از جوامع محلی)

• مشکل دوگانه‌شماری: اختصاص اعتبار مضاعف برای یک کاهش واحد باعث کاهش اعتماد به بازار می‌شود

آینده اعتبارات کربن: با وجود چالش‌ها، اعتبارات کربن ابزار مهمی برای مقابله با تغییرات اقلیمی باقی خواهند ماند. برای اثربخشی بیشتر، باید به شفافیت، کیفیت و یکپارچگی توجه ویژه‌ای شود.

جمع‌بندی: اعتبارات کربن ابزاری مالی برای کمک به افراد و سازمان‌ها در کاهش اثرات زیست‌محیطی هستند. با رعایت اصول کیفیت و شفافیت، می‌توان از این ابزار به‌طور مؤثر استفاده کرد.